Het zand gevormd

Het oerstroomdal van de Eems loopt van Emsmarschen in het Ostfriesland in het noorden tot aan de westelijke uitlopers van het Teutoburgerwoud in het zuiden. Het dal loopt langs grote zandduinen, uitgestrekte hoogveencomplexen en eindmorenes. De duinen vormden zich na het smelten van de gletsjers vanwege de overheersende windrichting vooral langs de oostelijke Eemsoevers. Tijdens het interglaciaal ontstonden ook de terrassen langs de Ems. Zij zijn in het zuiden van het Geopark zichtbaarder dan in het noorden, omdat de Eems in het noorden door de zeespiegelstijging langzamer stroomt en zich niet zo diep in het landschap kan ingraven. Overigens: de Eems is de enige Europese rivier die, op twee plekken na, vanaf de bron tot aan de monding door zand uit de ijstijd stroomt.

In de ijstijd gevormde landschappen worden als „glaciale serie“ aangeduid.